Ik krijg bij een presentatie een zakje zonnepitten cadeau. Ineens ben ik terug in de tijd van mijn sollicitatie bij Wessanen. Ineens zie ik de etalage van onze bakker met reclame voor Wessanen Zonnebrood. Nog steeds is brood met zonnepitten één van mijn favorieten. Oh, zo’n vers kapje! Liefst met boter en kaas, zoals Riperkrite Tsiis van kaasboerderij De Deelen. Ik lik mijn vingers er in gedachten bij af.

Bijzonder hoe een herinnering bij mij vaak eindigt in de mond. Bijzonder om in zo’n herinnering ook de verbinding te zien van de bakker met de boer. Zoals met de melkveehouder voor boter, kaas en slagroom, met de akkerbouwer voor meel, zonnepitten en suiker, met de pluimveehouder voor eieren. Verbinding in mentaliteit, productiviteit en ondernemerschap. En in de politiek, met een bakker als minister op Landbouw.

“De overheid? Dat is een vrachtwagen, die van links komt en door rood dendert.”

Ik werk nu interim bij een boerencoöperatie. Daar zie ik iedere dag opnieuw hoe complex het ondernemerschap voor boeren is; nog meer dan voor bakkers. De overheid speelt een dubieuze rol. Zoals een boer zei: “De overheid? Dat is een vrachtwagen, die van links komt en door rood dendert.” Hij vertelde, hoe hij investeert om aan alle overheidsregels te voldoen en vlak erop andere regels op zijn bord krijgt. Zodat hij zijn investeringen nooit terugverdient. Ook de eisen aan de boer zelf nemen toe. Je moet een halve wetenschapper zijn om alles te begrijpen. Van stikstofbeleid tot mestwetgeving, van keurmerken tot keteneisen. Om over de Facebookdeskundige burgers nog te zwijgen. Terwijl steeds meer boeren er een baan bij hebben om hun brood te verdienen. Ja. Echt.

“Onze boeren én bakkers zijn onderdeel van de oplossing”

En dan hoor je een consument uit de stad opmerken: “Waarom hebben we boeren nodig? Er zijn toch supermarkten?” Inderdaad, ook boeren worstelen met hun imago en daardoor met het werven van medewerkers en opvolgers. Dat is – naast het voeden van de wereld – dé uitdaging van de komende 20 jaar. Voor boer en bakker.

Een paar uur nadat ik dit schrijf, overvalt Poetin de graanschuur van Europa. Ik leef mee met de Oekraïners. Ik leef mee met onze boeren, bakkers en branchegenoten met zorg om familie, collega’s en klanten in Oekraïne. Ik ben zó dankbaar voor mijn vrijheid. Zó dankbaar dat ik kan zeggen wat ik wil. Zó dankbaar dat ik kan eten wat ik wil. Zó dankbaar daarom ook voor onze boeren en bakkers. Nee, boeren zijn geen onderdeel van het probleem. Dat zijn de bureaucraten en dictators. Onze boeren én bakkers zijn onderdeel van allerlei oplossingen en verdienen – net als de strijdende Oekraïners – diep respect.

Foto: Een veld zonnebloemen bij Zaporizka, Oekraïne, door Olena Zolotukhina via Unsplash